Keen intuition, over een oog, schoonheid en smaak

Gepubliceerd op 23 augustus 2022 om 14:01

In het boek The Beauty of Everyday Things van Soetsu Yanagi staat een bijzondere passage over zien. Sommige mensen kunnen heel snel zien of iets mooi is. Uit een hele hoop rommel vissen ze net dat ene geweldige ding. Stuur deze mensen naar een winkel vol vodden en ze komen buiten met een pareltje. 

 

Volgens de Japanse schrijver en museumdirecteur Soetsu Yanagi gaat het niet enkel om het zien van schoonheid, maar om het zien van de ware aard van iets. De brave man - die dit schreef in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw - vond dat zijn landgenoten hier opvallend goed in waren. Dit Japanse oog voor schoonheid was een logisch gevolg van een grote nationale aandacht voor degelijk handwerk, wist hij. Hij voegde eraan toe dat je in Europa eenzelfde talent bij de Fransen aantrof. 

 

Maar wat ik echt tof vind, is dat dit zien intuïtief is. Opsmuk en praatjes doen er niet toe, het gaat om een oog, dat je hebt of niet. In The Beauty of Everyday Things gebruikte Yanagi de omschrijving 'keen intuition'. Enthousiaste, gretige intuïtie. Een innerlijke, mysterieuze kracht. Als dat niet is wat je wil bij het kiezen van kleren, kommetjes, jobs, vrienden en partners...

 

Toen ik nog als kunstcriticus werkte, had ik het weleens met kunstenaars over intuïtie. Geen enkel gezelschap zo goed voor het oefenen van je blik als dat van kunstenaars. Sommigen zagen zoveel bijzonders op straat dat ze altijd verdwaalden. Anderen maakten hilarische analyses van café-inrichtingen en interieurs. Ik weet een restaurant in Brussel waar het hele interieur naar de knoppen is door een slecht geplaatst brandalarm. Maar zolang niemand erop wijst, zie je het niet. Velen kunnen het werk van andere kunstenaars in een oogopslag maken of kraken. Bijna allemaal zijn ze heel snel in al dat zien

 

Wat ik ook merkte, is dat niet zoveel mensen over zo'n oog beschikken. Kunstenaars vaak wel, maar ook niet altijd. Veel mensen zijn er gewoon niet mee bezig. Anderen doen soms heel gewichtig, maar zijn vaak ziende blind. Vaak wordt er een hoop ophef gemaakt over dingen die gewoon duur zijn. 

 

Dat intuïtieve zien is een uitzonderlijk en merkwaardig talent. Ik ken kunstenaars die het hebben, maar het curieus genoeg niet voor hun eigen werk gebruiken. Of mensen met zo'n oog, maar totaal geen creatieve job. 

 

Schoonheid is ook zoiets. De term is een beetje verwaterd door overgebruik, denk ik. Beetje politiek correct en conservatief geworden. Schoonheid is teveel een oud schilderij van een blote vrouw, veel te lang aangestaard door extatische oude heertjes. Schoonheid mist frisheid. Het woord heeft geen kraak meer. Het is een oude sok. Het Engelse beauty heeft hetzelfde probleem. Beauty is een dood paard, al lang begraven of opgegeten. Het is tijd voor een alternatief, maar welk? 

 

Ik had ooit een vriendin die van zichzelf vond dat ze geen goeie smaak had. 'Al wat ik koop is lelijk,' zei ze. Waarna ze me inderdaad op haar deprimerende kussens en gordijnen wees. Toch merkwaardig. Want hoe weet je dat je smaak niet goed is als je er geen hebt? En wat doe je eraan? Een troost: goeie smaak is vaak slechte smaak in een modieus jasje. Veel dingen die op het ene moment mooi zijn, blijken een jaar later banaal. Dan is slechte smaak misschien nog een interessantere optie. 

 

Dan maar terug naar The Beauty of Everyday Things. Waarin het heel nadrukkelijk gaat over materialen en duurzaamheid. Dingen die gemaakt zijn om generaties lang mee te gaan. Mooi is dat. Bijna honderd jaar geleden al. 

 

x Els

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.